Mã số mã vạch (MSMV) là một công cụ nhận diện tự động thiết yếu, bao gồm một dãy số (mã số) và biểu tượng đồ họa (mã vạch) có thể được quét và đọc bằng máy. Trong bối cảnh kinh tế hiện đại, MSMV đóng vai trò quan trọng trong việc phân biệt và xác định các đối tượng như sản phẩm, dịch vụ, và địa điểm trong một hệ thống quản lý.
Đối với các doanh nghiệp tại Việt Nam, việc áp dụng MSMV không chỉ là một yêu cầu để quản lý hàng hóa hiệu quả, kiểm soát tồn kho, và tối ưu hóa quy trình bán hàng tại các kênh phân phối hiện đại như siêu thị và cửa hàng tiện lợi, mà còn là yếu tố then chốt để nâng cao khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng niềm tin của người tiêu dùng về chất lượng và xuất xứ, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp hội nhập thị trường quốc tế, tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc.
Tại Việt Nam, quy trình đăng ký và cơ quan quản lý MSMV được thực hiện bởi Trung tâm Mã số Mã vạch Quốc gia (GS1 Việt Nam), một đơn vị trực thuộc Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng. Các thủ tục này được điều chỉnh bởi hệ thống văn bản pháp luật hiện hành của Chính phủ và Bộ Khoa học và Công nghệ, đảm bảo tính thống nhất và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế.
Cơ Quan Quản Lý Mã Số Mã Vạch Tại Việt Nam
Trung tâm Mã số Mã vạch Quốc gia (GS1 Việt Nam), còn được biết đến với tên gọi National Numbering and Barcodes Center (NBC), là cơ quan thường trực duy nhất về mã số mã vạch tại Việt Nam. Đơn vị này hoạt động dưới sự quản lý của Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (STAMEQ), thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ. GS1 Việt Nam đã trở thành thành viên chính thức của GS1 quốc tế từ tháng 5 năm 1995 và hiện là đại diện duy nhất của Việt Nam trong tổ chức này, được cấp mã quốc gia GS1 là “893”. Trụ sở chính của GS1 Việt Nam đặt tại Số 08 Hoàng Quốc Việt, Quận Cầu Giấy, TP. Hà Nội.
Vai trò và chức năng chính của GS1 Việt Nam trong hệ thống mã số mã vạch quốc gia là rất rộng lớn. Đơn vị này chịu trách nhiệm cấp mã doanh nghiệp (GS1 Company Prefix – GCP) và các loại mã số khác như Mã địa điểm toàn cầu (Global Location Number – GLN) và Mã số thương phẩm toàn cầu 8 chữ số (GTIN-8) cho các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực sản xuất, phân phối, bán buôn, bán lẻ và các ngành dịch vụ khác. Bên cạnh đó, GS1 Việt Nam còn hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc áp dụng công nghệ mã số mã vạch vào các hoạt động sản xuất kinh doanh, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và vận hành.
Một trong những nhiệm vụ quan trọng khác của GS1 Việt Nam là thiết lập các hướng dẫn và khuyến nghị về khả năng tương tác kỹ thuật, nhằm đảm bảo sự tuân thủ các quy định và tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi dữ liệu giữa các bên liên quan. Đơn vị này cũng quản lý một cơ sở dữ liệu mã số mã vạch quốc gia đồ sộ, với hơn 1.6 triệu sản phẩm đã được đăng ký và khoảng 80.000 thành viên doanh nghiệp đang hoạt động tính đến tháng 12 năm 2024. GS1 Việt Nam cũng tiên phong trong việc phát triển các giải pháp truy xuất nguồn gốc, điển hình là sự hợp tác với GS1 Hong Kong trong dự án ezTRACK, nhằm tăng cường an toàn thực phẩm trong thương mại xuyên biên giới.
Việc GS1 Việt Nam là đại diện duy nhất của Việt Nam tại GS1 quốc tế và là cơ quan thường trực về MSMV, trực thuộc Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng, cho thấy một mô hình quản lý tập trung. Mô hình này đảm bảo rằng tất cả các mã số mã vạch được cấp tại Việt Nam đều tuân thủ chặt chẽ các tiêu chuẩn toàn cầu của GS1. Sự tuân thủ này không chỉ tạo thuận lợi cho việc quản lý trong nước mà còn nâng cao khả năng tương thích và chấp nhận sản phẩm Việt Nam trên thị trường quốc tế, từ đó giảm thiểu các rào cản thương mại liên quan đến nhận diện sản phẩm. Điều này cũng có nghĩa là mọi thay đổi về tiêu chuẩn quốc tế sẽ được áp dụng một cách thống nhất tại Việt Nam, đòi hỏi các doanh nghiệp phải liên tục cập nhật để duy trì sự phù hợp.
